Zarówno w systemach numerologicznych opartych na filozofii i nauce starożytnego Dwurzecza (Sumer, Asyria i Babilon), jak i w kabalistyce żydowskiej liczby odgrywają niepoślednią rolę. Również astronomowie Majów i Azteków przypisywali liczbom wiele funkcji mistycznych. Nie ma chyba jednak liczby o tak niebywałym znaczeniu jak liczba 1.

Liczba 1 w filozofii, mistyce i numerologii

Wpływem liczb na funkcjonowanie człowieka i świata interesowała się m.in. średniowieczna kabalistyka żydowska, tworząca się na gruncie mistyki babilońskiej. Właściwie należałoby odwrócić ten porządek i stwierdzić, że to liczby, ich układ i wzajemne powiązania były i są według niektórych myślicieli odzwierciedleniem mechanizmów rządzących wszechświatem. To w liczbach ma się przejawiać wpływ sił kosmicznych na człowieka i przyrodę, a nawet emanacja boskiego pierwiastka.

Liczba 1 oznacza zwykle pierwszeństwo i związane z nim prawa i obowiązki. W systemach patriarchalnych głową rodziny po śmierci ojca stawał się syn pierworodny. Obejmował on zwierzchnictwo nad młodszymi braćmi i miał obowiązek sprawowania opieki nad rodziną.

Według kabalistyki i numerologii moment naszych narodzin decyduje nie tylko o tym, pod jakim znakiem się urodziliśmy, lecz także o tym, jaka liczba numerologiczna została nam przypisana. Ma to determinować zestaw naszych mocnych i słabych stron, cech charakteru, a nawet wpływać na nasze wybory i preferencje życiowe. Według numerologii i kabalistów chasydzkich „jedynka” to osoba pełna energii, radosna, chłonąca życie. Numerologiczne jedynki szybko podejmują decyzje i z energią przechodzą do działania. Są urodzonymi liderami, świetnie sprawdzają się na stanowiskach kierowniczych. Przejawiają niestety także skłonności do egoizmu i autorytaryzmu.

Liczba 1 w systemach liczbowych

Liczba jeden jest liczbą naturalną, która występuje we wszystkich systemach pozycyjnych, od sumeryjskiego i babilońskiego sześćdziesiątkowego, poprzez szesnastkowy, po binarny i dziesiętny. Liczba 1 jest dzielnikiem każdej liczby całkowitej, lecz sama nie jest liczbą pierwszą ani złożoną. Już w okresie starożytności matematycy greccy ustalili, że liczbami pierwszymi będą te liczby naturalne, które mogą być podzielone przez jedynkę i przez samą siebie. Z tego grona wykluczono więc liczbę 1. Mnożenie dowolnej liczby rzeczywistej przez 1 daje nam zawsze w wyniku tę samą liczbę rzeczywistą. Podniesienie dowolnej liczby rzeczywistej do potęgi pierwszej także nie zmienia tejże liczby. Z kolei podniesienie liczby 1 do potęgi o wykładniku naturalnym zawsze przynosi wynik 1.

Cyfra 1 jako symbol

W kulturach ahistorycznych, czyli według historyków i archeologów niewykazujących jeszcze źródeł pisanych w żadnej formie, liczbowe systemy pozycyjne nie odgrywały większej roli. Jednak nawet w kulturach prymitywnych jedynka oznaczała dla społeczności integralny charakter danego przedmiotu bądź zjawiska oraz podkreślała jego unikatowość i niepowtarzalność. Już wtedy bowiem rozumiano, że człowiek jest jednostką wyjątkową i suwerenną pod względem duchowym i fizycznym, nawet jeśli bardzo zależną od egzystencji grupowej.

Jakkolwiek zapis większości cyfr wywodzimy ze zbioru cyfr tzw. arabskich, ich archetyp (z którego uczeni arabscy za pośrednictwem swoich kupców czerpali pełnymi garściami) pojawił się w cywilizacji doliny Indusu. Piszący swe święte księgi hinduistyczni bramini zapisywali liczbę jeden jako poziomą kreskę, która potem przeistoczyła się w znak ukośny lub owalny. Do tego niedokończonego okręgu (który zmniejszał się z upływem wieków) prawdopodobnie Grecy dodali pionową kreskę.