W ostatnich latach rośnie zainteresowanie różnego rodzaju dietami wegetariańskimi. Wegetarianizm to sposób odżywiania polegający na rezygnacji z mięsa. Podstawą diety wegetariańskiej są produkty pochodzenia roślinnego, w tym rośliny zbożowe, okopowe, strączkowe i oleiste, warzywa, owoce, orzechy i grzyby. Choć taka dieta może stanowić rozwiązanie niektórych problemów cywilizacyjnych, należy pamiętać o tym, że nieodpowiednio skomponowana obarczona jest dużym ryzykiem niedoborów mikroskładników.

Rodzaje wegetarianizmu

O przejściu na dietę wegetariańską najczęściej decydują względy zdrowotne oraz przyczyny natury etycznej i ekologicznej. Diety wegetariańskie są bardzo zróżnicowane. Decydując się na taki styl odżywiania, warto znać jego podstawowe odmiany:

— Laktoowowegetarianizm to dieta polegająca na eliminacji mięsa, ryb, owoców morza i żelatyny. Ta odmiana wegetarianizmu dopuszcza spożywanie jajek oraz mleka i jego przetworów.
— Laktowegetarianizm opiera się na podobnych zasadach. Różnica polega na tym, że wyklucza się spożycie jajek.
— Owowegetarianizm eliminuje spożycie mięsa, ryb, owoców morza, żelatyny, a także mleka i jego przetworów. W tej odmianie wegetarianizmu dopuszcza się możliwość spożywania jajek.
— Weganizm wyklucza spożycia wszelkich produktów pochodzenia zwierzęcego.
— Witarianizm polega na spożywaniu wyłącznie produktów świeżych i eliminacji wszelkich potraw gotowanych.
— Frutarianizm eliminuje spożycie wszelkich produktów pochodzenia zwierzęcego, a także owoców i warzyw, których zerwanie uśmierciłoby roślinę. Dopuszczalne jest jedzenie owoców w znaczeniu botanicznym (m.in. ogórki, pomidory, bakłażany) oraz owoców w sensie kulinarnym (m.in. jabłka, banany, pomarańcze).

Do odmian wegetarianizmu niektórzy zaliczają również fleksitarianizm (który znacznie ogranicza jedzenie mięsa i ryb, dopuszcza jednak sporadyczne spożywanie takich produktów) oraz semiwegetarianizm (który eliminuje mięso czerwone, pozwala jednak na spożywanie mięsa białego i ryb), a także jego odmiany: pollowegetarianizm (dopuszczający spożywanie mięsa drobiowego) i ichtiwegetarianizm, zwany również peskatarianizmem (eliminujący mięso czerwone i białe, a pozostawiający w diecie ryby).

Zalety diety wegetariańskiej

Według badań z dietą wegetariańską wiąże się znacznie niższe ryzyko śmierci z powodu choroby niedokrwiennej serca. Dzięki eliminacji mięsa można również zmniejszyć ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2, nadciśnienie tętnicze, hipercholesterolemię, kamicę żółciową i nerkową, zaparcia, hemoroidy i próchnicę zębów. W związku z tym, że dieta wegetariańska pozwala ograniczyć ilość spożywanych nasyconych kwasów tłuszczowych, stanowi jeden ze sposobów na efektywne i zdrowe odżywianie. Warto jednak pamiętać o tym, że tylko odpowiednio skomponowana i pełnowartościowa dieta wegetariańska przynosi oczekiwane korzyści zdrowotne. Osoby decydujące się na stosowanie diety wegetariańskiej są znacznie mniej narażone na szkodliwe dla organizmu działanie antybiotyków i leków weterynaryjnych niż osoby regularnie spożywające posiłki zawierające mięso.

Wady diety wegetariańskiej

Choć dieta wegetariańska ma wiele zalet, niesie jednak ze sobą duże ryzyko niedoborów niektórych składników odżywczych, o czym należy bezwzględnie pamiętać, układając jadłospis. Największym problemem osób stosujących dietę wegetariańską jest niewystarczający poziom witaminy B12 w organizmie. U wegetarian może występować również niedobór kwasów omega-3, witaminy D, cynku, wapnia czy jodu. Nie jest to co prawda powód do rezygnacji z takiej diety, należy jednak pamiętać o tym, aby zastosować odpowiednią suplementację. Dieta ograniczająca spożycie produktów pochodzenia zwierzęcego wiąże się z bardzo niską biodostępnością żelaza.

Na dietę wegetariańską nie powinny przechodzić osoby, które zmagają się z chorobami układu pokarmowego. Taka dieta dostarcza bardzo dużą ilość błonnika w postaci surowych warzyw i owoców. Niekorzystne dla organizmu jest również przyjmowanie substancji antyodżywczych (przede wszystkim fitynianów, saponin i goitrogenów). Ma to związek z pozostałościami środków wykorzystywanych do ochrony roślin na spożywanych owocach czy warzywach.