Ziewanie to odruch polegający na wykonaniu głębokiego wdechu i wydechu. W zależności od sytuacji może być na przykład wyrazem senności lub znudzenia. W związku z tym jest przez wiele osób uważane za niestosowne. To jednak nie jest cała prawda o ziewaniu. Wiele wskazuje na to, że ziewanie zależy od wielkości mózgu i liczby komórek nerwowych w korze mózgowej. Może być również objawem niektórych jednostek chorobowych.

Co mówią wyniki badań?

Na Uniwersytecie Stanu Nowy Jork przeprowadzono badania nad ziewaniem. Okazało się, że myszy, które mają ok. 4 milionów komórek nerwowych, ziewają średnio przez mniej niż sekundę. Ludzie, przy liczbie komórek nerwowych wynoszącej ok. 11,5 miliarda, ziewają średnio przez 6,5 sekundy. Z kolei u psów, z 160 milionami komórek nerwowych, ziewanie trwa ok. 2,2 sekundy.

Połączono dane liczbowe dla 29 różnych ssaków i zaobserwowano silny związek między czasem trwania ziewania a złożonością mózgu. Aby obliczyć średni czas ziewania, naukowcy ocenili ponad 200 filmów z serwisu YouTube. Zebrali też informacje o masie mózgów poszczególnych gatunków i liczbie komórek nerwowych. Oprócz myszy i psów badanymi ssakami były między innymi koty, małpy, jeże, lisy, wiewiórki, lwy, wielbłądy i słonie afrykańskie.

Naczelne ziewają najdłużej

Naczelne mają mózgi o największej złożoności neuronalnej i one najwyraźniej ziewały najdłużej. Czas ziewania nie miał nic wspólnego z masą ciała ani z wielkością kości szczękowych, ponieważ goryle, wielbłądy, konie, lwy i morsy ziewały znacznie krócej niż ludzie. Dotyczy to również słonia afrykańskiego, chociaż jego mózg jest cięższy niż ludzki, lecz mniej złożony. Ziewają prawie wszystkie kręgowce — ryby, gady, ptaki i ssaki. Powszechność tego zjawiska świadczy o jego niebagatelnym znaczeniu, ale nadal nie zostało ono odpowiednio wyjaśnione.

Dlaczego ludzie ziewają?

Ziewanie jest często określane jako „zaraźliwe”: jeśli ktoś ziewa w naszej obecności, także zaczynamy ziewać. Naukowcy jednak od lat zastanawiają się przede wszystkim nad tym, dlaczego to robimy. Istnieją różne teorie dotyczące przyczyn ziewania. Przez długi czas uważano, że ziewanie jest konsekwencją niedotlenienia. Badania wykazały jednak, że oddychanie i ziewanie opierają się na dwóch zupełnie różnych mechanizmach i dlatego nie są ze sobą powiązane.

Ziewanie zapewnia wymianę ciepła

Dr Andrew Gallup, psychobiolog z Uniwersytetu Stanu Nowy Jork, przedstawił inną tezę wyjaśniającą przyczynę ziewania. Jego zdaniem ziewanie jest mechanizmem, który ma na celu schłodzenie mózgu. Kiedy podczas ziewania otwieramy szeroko usta, z mózgu nie tylko wypompowywana jest ciepła krew, ale jednocześnie chłodne powietrze wpływa do dróg oddechowych i chłodzi naczynia krwionośne. Działa to podobnie jak chłodnica w samochodzie — odprowadza ciepło i chroni przed przegrzaniem. Wynika z tego, że warto ziewać w różnych momentach. Ziewanie schładza mózg i powoduje, że wszystkie procesy poznawcze przebiegają bezbłędnie. Dzięki temu zachowujemy zimną krew nawet w trudnych sytuacjach.

Przyczyny częstego ziewania

Ziewanie stanowi czasem reakcję obronną na sytuacje stresowe w życiu bądź objaw zmęczenia. Ziewanie to zachowanie odruchowe i nie ma powodów do niepokoju, jeżeli jest spowodowane niewyspaniem lub zmęczeniem. Jednak nadmiernie ziewanie może być objawem niektórych jednostek chorobowych, takich jak stwardnienie rozsiane, stwardnienie zanikowe boczne, migrena, zaburzenia nerwicowe, zaburzenia snu (bezsenność, hipersomnia). Jeśli jesteśmy permanentnie zmęczeni lub senni i często ziewamy, powinniśmy skonsultować się z lekarzem, który najprawdopodobniej zleci badanie moczu, krwi, morfologię i próby wątrobowe.